استراتژی “تحول دیجیتال”

تحول دیجیتال یا همان Digital Transformation از روندهای جهانی است که البته در ایران نیز اخیرا حرف های زیادی در مورد آن شنیده می شود. سازمان ها درصدد آن هستند که با ایجاد تحول دیجیتال مزیت رقابتی (که البته اگر خوب طراحی و اجرا شوند) ایجاد کنند. البته در مواردی این تحولات با نیت ایجاد مزیت رقابتی پیاده سازی می شوند در حالی که مواردی نیز برای بقا و ادامه رقابت لازم خواهند بود. اتفاق اخیری که در مورد تاکسی های اینترنتی افتاد مثالی بارز و نزدیک به ذهن است. تاکسی های پلاک زرد در اقدامی دور از انتظار اکنون با اپلیکیشن کارپینو کار می کنند. بدیهی است که تقریبا هیچ یک از این رانندگان محترم تمایلی به این کار نداشتند ولی در صحنه رقابت با اسنپ و تپسی و … گریزی ندارند. این اتفاق در سالهای آینده برای بسیاری از صنایع محتمل است و ما خواهیم دید که بسیاری از برندهای غول بازار مجبور خواهند بود از مدلهای کسب و کار نوین دیجیتال تبعیت کنند، البته اگر خودشان ابتکار عمل را در دست نگیرند.

حالا که صورت مساله مشخص شد، طبیعی است بسیاری از سازمانهای موجود بخواهند دیر یا زود این تحول را در سازمان انجام دهند. این روند، شروع ایجاد یک مشکل خواهد بود. چرا که دانش کافی در سازمانهای ما وجود ندارد و از آنجایی که بسیاری از مدیران نیزدر همه زمینه ها متبحر هستند و به قولی عقل کل هستند، نیازی به استفاده از افراد مجرب هم حس نخواهد شد. طرح های “تحول دیجیتال” متعددی با بودجه های هنگفت (اگر هم هنگفت نباشند، در این موقعیت اقتصادی بار سنگینی برای سازمان هستند) شروع خواهند شد و منابع قابل توجهی از سازمان را درگیر می کنند و به احتمال زیادی شکست خواهد خورند. دلیل این شکست ها متعدد هستند ولی مطلبی که در این نوشته سعی به توضیح آن دارم، دقت درایجاد سنگ بنای این تحول است. میتوان امیدوار بود اگر مدیران درک درستی از تحول دیجیتال و فلسفه آن داشته باشند، سنگ اول را درست بنا کنند و از کج رفتن این تحول ها تا ثریا جلوگیری کنند.

تحول دیجیتال عبارت است از تحولی ژرف و عمیق در مدل کسب و کار، فعالیت ها، فرآیندها و شایستگی ها برای بهره برداری موثر از فرصت های تکنولوژی های دیجیتال و تغییرات روند جامعه با نگرش استراتژیک که پارادایم های ذهنی کنونی و آتی را در بر گیرد. (منبع تعریف را از اینجا ببینید)

اما نکات زیر در مورد تحول دیجیتال در سطح مدیریت ارشد و رهبری سازمان باید حتما مورد توجه قرار گیرد:

• دیجیتالی کردن فرآیندها و فعالیت های کنونی سازمان، تحول دیجیتال محسوب نمی شود!
• طرح هایی که عموما مبتنی بر استفاده از آخرین تکنولوژی ها هستند یا قصد آن بروز رسانی سیستم ها یا کاهش هزینه ها هستند، تحول دیجیتال نیستند! این طرح ها ممکن است به بهره وری و اثربخشی عملیاتی سازمان کمک کند ولی تحول دیجیتال محسوب نمی شوند چون تاثیر تعریف شده ای بر استراتژی و موقعیت آتی شرکت در بازار نخواهد داشت.
• یکی از ویژگی هایی که استراتژی تحول دیجیتال دارد این است که تغییرات حاصل از آن باید ارزش متمایزی را به مشتری ارایه کند. به عبارت دیگر پیشنهاد ارزش یا VALUE PROPOSITION در برنامه تحول دیجیتال با روندهای کنونی یا آتی بازار منطبق می گردد و ممکن است ادامه همین راهی که شرکت در حال حاضر میرود، نباشد.
• کلمه تحول، یک کلمه کلیدی است. اگر طرحی برای سازمان تحت عنوان تحول دیجیتال طراحی شده ولی فرهنگ سازمان بعد از آن تغییری نمی کند، حتما نیاز به بازنگری دارد. تحول دیجیتال، حتما فرهنگ سازمان را تغییر می دهد.

بطور خلاصه، تحول دیجیتال مسیری است برای تغییر، نوآوری و بازآفرینی روشهای خلق ارزش که از نحوه تفکر رهبران و مدیران ارشد سازمان نشات می گیرد. دیجیتالی کردن مدل کسب و کار کنونی و فرآیندها عملی پسندیده است ولی تحول نیست. اگر فرهنگ سازمان تغییر نمی کند، باز هم تحولی در کار نیست و شما یک نسخه دیجیتالی از سازمان قبلی خود را دارید که باز هم در تلاطم رقابت بازار روشی برای بقا پیدا نخواهد کرد.